Coco Chanel in Moulins

Op achttienjarige leeftijd ging Chanel in een katholiek pension in Moulins wonen.

Op 10 januari 2021 was het 50 jaar geleden dat de meest invloedrijke modeontwerpster ooit overleed. Daar is in de media veel aandacht voor geweest. Wat echter niet zo bekend is, is dat de start van haar carrière plaats vond in het hart van Frankrijk, in Moulins. Een korte geschiedenis.

Gabrielle Bonheur Chanel werd op 19 augustus 1883 geboren in een arm gezin op het platteland van Frankrijk. Haar vader, Albert Chanel, was een rondtrekkende straatverkoper en was daarom niet vaak thuis. Toen Gabrielle 12 jaar oud was overleed haar moeder aan bronchitis. Haar broers werden landarbeiders en Gabrielle werd met haar zusjes naar een klooster in Aubazine (Dordogne) gestuurd.

In dit klooster, dat gespecialiseerd was in het verzorgen van arme kinderen en wezen, heerste een strenge discipline. Chanel zou later in haar leven niet veel over deze periode praten. Het was overigens wel de plek waar ze met naald en draad leerde omgaan, iets wat haar later zeer goed van pas zou komen.

Op achttienjarige leeftijd verliet Chanel het klooster en ging wonen in een katholiek pension in Moulins. Overdag werkte ze als naaister in een naai-, zijde-, kant- en lintenatelier: Maison Grampayre. Gelegen aan 52 rue d´Allier. Dit is nu de locatie van een telefoonwinkel. Maar je kunt op de gevel nog steeds de laatste drie letters zien van het woord "dentelles" dat de winkel sierde.

’s Avonds zocht ze haar heil in het uitgaansleven. Vanaf 1904 zong Gabrielle Chanel als tweederangs zangeres die de stilte moest opvullen in afwachting van de terugkeer van de echte artiesten. Volgens sommige bronnen deed ze dat in het café ‘de la Rotonde’, voorheen gelegen in de tuin van het station van Moulins. Andere bronnen noemen het Grand Café op de place d'Allier. Het publiek bestond voornamelijk uit garnizoensofficieren van de cavaleriekazerne in het Quartier Villars (nu het National Center for Stage Costume). Ze maakte furore met het liedje "Qui que a vu Coco dans le Trocadéro". Het liedje gaat over een jonge vrouw die haar hond verloor op een plein. Haar fans doopten haar snel "Coco" en deze bijnaam zou ze blijven gebruiken.

Zo ontmoette ze de rijke textiel aristocraat Étienne Balsan. Op drieëntwintig jarige leeftijd werd Chanel zijn maîtresse. De bijnaam Coco viel nu samen met het woord cocotte, wat maîtresse betekent.

Hiermee is haar verblijf in het hart van Frankrijk beëindigd.

Chanel woonde een periode met Balsan in zijn landhuis in de bossen. Toch vond Chanel in Balsan niet de ware liefde en begon in 1908 een affaire met een vriend van Balsan, de Britse aristocraat Arthur Edward Capel. Hij gaf Chanel een appartement in Parijs en financierde haar start in de modewereld.

Chanel opende in 1910, aan de Rue Cambon 21 te Parijs, de boetiek Chanel Modes. Rue Cambon was een van de populairste modestraten van Parijs en ze zat dus op een goede locatie. Hier verkocht Chanel haar eerste modeartikelen. Haar voornaamste creaties waren hoeden, maar ze verkocht ook kleding en accessoires zoals juwelen en parfums. Toen de theaterberoemdheid Gabrielle Dorziat met Chanels hoeden in bekende modebladen poseerde, werd Chanel Modes langzamerhand een populair modemerk en werden er meerdere modezaken geopend. In 1927 bezat ze vijf gebouwen aan de Rue Cambon.

Het paradepaardje van Chanels modehuis was de Chanel no.5. Deze parfum werd in mei 1921 voor het eerst uitgebracht en werd de populairste parfum te wereld. Het was de eerste parfum die kunstmatig gefabriceerd was en niet naar bloemen rook.

In 1926 bracht Coco Chanel in het Amerikaanse tijdschrift Vogue een eenvoudig zwart model onder de aandacht. Vogue noemde de jurk "Chanel's Ford", omdat net als de T-Ford een little black dress een simpel en betaalbaar model was, in dit geval voor vrouwen uit verschillende sociale klassen. En bovendien was de T-Ford ook altijd zwart.

Voor de jaren twintig werd zwarte kleding veelal geassocieerd met rouwkleding.

Édith Piaf gebruikte deze jurk in haar carrière vaak als basis voor haar kledij tijdens optredens. Begin jaren zestig leefde de belangstelling voor de jurk weer op doordat Audrey Hepburn in 'Breakfast at Tiffany's' een sterk beeld neerzette in een little black dress van de Franse modeontwerper Hubert de Givenchy.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak sloot Chanel haar modezaken. Er volgde een periode waarin ze nauwe banden onderhield met de Duitse bezetters. Zo kreeg ze een relatie met Peter von Dinklage, bijgenaamd ‘de Spatz’. Von Dinklage stond hoog in aanzien bij Hitler en had een belangrijke functie bij de Duitse geheime dienst.

Toen Parijs op 26 augustus 1944 werd bevrijd besloot Chanel in Parijs te blijven. In september 1944 werd ze gearresteerd op verdenking van heulen met de vijand. Volgens ooggetuigen gedroeg Chanel zich tijdens haar arrestatie als een ‘koningin’. Goed gekleed, gewapend met handschoenen en een handtas ging ze met opgeheven hoofd met de politie mee. Drie uur later stond ze, wegens gebrek aan bewijs, weer op vrije voeten. Hoewel er geen officiële aanklacht tegen Chanel was, besloot ze naar Zwitserland te vertrekken totdat de gemoederen bedaard waren. Pas in 1953 keerde ze weer terug naar Parijs. Het modehuis Chanel leefde weer op en Chanel zou nog vele jaren een succesvolle modevrouw zijn. Ze stierf op 87-jarige leeftijd in hotel Ritz te Parijs.